خمیگان دوست داشتنی  

من در روزهای گذشته نزدیک شدن تدریجی یک اتفاق بسیار مهم در زندگی سیاسی و اجتماعی کشور یعنی انتخابات مجلس خبرگان و شورای اسلامی را خبر دادم. حال به نظرم وقت آن است که در پیرامون مباحث نظری انتخابات از جمله مفهوم، مبانی، اهمیت، تاریخ، تاریخ انتخابات در ایران، کارویژه های انتخابات و ....سخن به میان آوریم. حال به یاری خدا گام در این راه می‌گذاریم تا چه قبول افتد و چه درنظر آید.
اول: مفهوم انتخابات
آنچه غالبا از واژه انتخابات به ذهن متبادر می‌شود، چهره برپایی تشریفاتی است که در آن، افرادی مطابق قانون و مقررات کشور خود را برای کسب مسئولیت هایی خاص داوطلب نموده و سعی می‌کنند تا نظر مخاطبین را به شیوه هایی مشروع نسبت به توانمندی های خود جلب کنند و بدین طریق آرای لازم را جهت تصدی امور اجتماعی و سیاسی کسب نمایند. در چنین مراسمی، افراد از آزادی کامل برای رأی دادن و داوطلب شدن برخوردارند. اما با کمی کنکاش در نمونه های واقعی انتخابات واضح می‌گردد که برگزاری چنین انتخاباتی جز در جوامع کوچک و آن هم با اغماض غیر قابل اجراست. چرا که اگر هیچ معیاری برای داوطلب شدن و هیچ نظارتی بر چگونگی جلب آرا موجود نباشد، برگزاری انتخابات در سطحی چند ملیونی یا حتی چند هزاری نیز به دور از سلامت یا حداقل به دور از انضباط خواهد بود. کما اینکه همواره شاهد بوده ایم پیش شرط ها و مقرراتی در برگزاری انتخابات حاکم شده است. امروزه مدعی ترین دموکراسی های دنیا نیز خود را از این قاعده مستثنی نکرده اند. قوانين بسياري از كشورهای نشان مي‌دهد كه در ساختار انتخاباتي براي برگزاري انتخابات سالم راهكارهاي متعددی منظور شده است. با وجود چنین الزاماتی در برگزاری انتخابات باید یادآور شد که هیچ قانون و هیچ نظارتی نباید بر اصل آزادی انتخابات خدشه وارد سازد. چرا که اگر عنصر آزادی را از انتخابات بگیریم، دیگر موضوعیتی برای انتخابات نمی‌ماند. انتخابات وسیله انتخاب است و انتخابات هنگامی معنا دار است که گزینه های مختلفی برای انتخاب موجود باشد و الا انتخاب یک نفر از میان یک نفر همانند ریاست جمهوری دوره صدام در عراق یا انتخاب یک جریان فکری از میان یک جریان فکری به همان اندازه بی معناست که انتخابات بدون آزادی بی معناست. از این حیث انتخابات در صورتی سالم است که دارای قوانین و مقرراتی منطقی باشد و در صورتی معنا دار است که در بستری آزاد برگزار شود. این دو اصل (آزادی ـ مقررات ) حدود انتخابات اند که اولی تحقق هدف انتخابات و دومی مشروعیت انتخابات را تضمین می‌کند.